Zehirlenmelerde İlk Yardım

Çocukluk çağında sık görülen ve hayati tehlikeye neden olabilen zehirlenmeler, çoğunlukla anne babaların kullandıkları ilaçları ortada bırakmaları, temizlik maddelerinin kolay ulaşılabilir yerlerde olması gibi nedenlere meydana geliyor.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Metin Karaböcüoğlu, bu konuda ebeveynlere önemli uyarılarda bulunuyor. Vücuda alındığında istenmeyen etkilere ve hatta ölüme yol açan; gıdalar, ilaçlar ve kimyasal maddelerle meydana gelen olumsuz durumlar zehirlenme olarak tanımlanmaktadır. Zehirlenme sadece ağız yoluyla gerçekleşmez. Böcek ilaçları gibi bazı maddeler cilde sürüldüğünde ciltten emilerek çok ağır zehirlenmelere yol açabilir. Göze kaçan bir kimyasal madde veya temizlikte kullanılan kimyasalların buharı ile de zehirlenmeler yaşanabilmektedir.

Çocuğunuzun zehirlendiğini düşünüyorsanız…

• Öncelikle 112 acil ve tıbbı ilk yardım için gerekeni yapın
• Evdeki ilaçlar kontrol edin.
• Hastaneye giderken bu ilaçları da yanınızda götürün.
• Yutulan her şeyi kusturmaya kalkmayın. Özellikle çamaşır suyu, kezzap, gaz yağı içmiş çocuğu kusturmayın. Çünkü bu tip kimyasallar yemek borusundan mideye geçerken organları yakar.
• Çocuğu kusturmak için ayran, sarımsaklı yoğurt yedirmeyin ya da tuzlu su içirmeyin. Bu uygulamalar tedaviye yardımcı değil aksine vakit kaybıdır.

Sindirim yolu ile zehirlenmede ilk yardım

• Kişinin bilinci kontrol edilir.
• Sadece ağız zehirli maddeyle temas etmiş ise su ile çalkalanır.
• Zehirli madde el ile temas etmişse, el sabunlu su ile yıkanır.
• Hasta ya da yaralının yaşam bulguları değerlendirilir.
• Kusma, bulantı, ishal vb. belirtiler değerlendirilir.
• Özellikle, yakıcı maddenin alındığı ve hasta yaralının ne yiyip içtiğinin bilinmediği durumlarda hasta asla kusturulmaz!
• Bilinç kaybı varsa hasta ya da yaralıya koma pozisyonu verilir.
• Hasta ya da yalının üzeri örtülür.
• Tıbbi yardım istenir (112).
• Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir. ( Zehirli maddenin türü, kişi ilaç ya da uyuşturucu alıyor mu, hastanın bulunduğu saat, evde ne tür ilaçlar olduğu, vb.)

Solunum yoluyla zehirlenmelerde ilk yardım

· Olay yeri güvenliği sağlanır (Gaz vanası kapatılır, olay yerine ateşle yaklaşılmaz).

· Cam, kapı vb. açılarak ortam havalandırılır ya da hasta temiz havaya çıkarılır.

· Hastanın bilinci kontrol edilir, solunum yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilir.

· Hasta rahat nefes alabilmesi için yarı oturur pozisyonda tutulur.

· Hastanın bilinci kapalı ise koma pozisyonu verilir.

· Tıbbi yardım istenir (112).

Deri yolu ile zehirlenmelerde ilk yardım

· Olay yeri güvenliği sağlanır.

· Yaşam bulguları değerlendirilir.

· Ellerin zehirli madde ile teması önlenir.

· Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır.

· Zehirle temas etmiş deri 15 – 20 dk. boyunca bol suyla yıkanır.

· Tıbbi yardım istenir (112)

Zehir danışma merkezi (114) : Zehir danışma merkezi 24 saat hizmet vermektedir. Zehirlenme vakalarında merkez aranarak, yapılabilecekler hakkında bilgi alınabilir.

İlaçları kilitli dolaplarda saklayın

Çocuklarda en sık görülen zehirlenmeler anne babaların ilaçlarının yutulması ile gerçekleşmektedir. Bunu önlemek için ilaçların açıkta bırakılmaması ve kilitli dolaplarda saklanması gerekmektedir. Çocuklar yalnızca kendi evlerinde değil; bir başkasının evinde de zehirlenebilir. Misafirliğe gidilen evlerde de ilaçların ortalıkta olmadığı konusunda emin olmak gerekir.

Pet şişede temizlik maddesi bulundurmayın

Kullanıldıktan sonra artan kimyasal maddeler pet şişelerde saklanmamalıdır. Çocuklar anne ve babalarını bu şekilde su içerken gördükleri için kimyasal sıvıyı su zannederek içmekte ve böylece zehirlenebilmektedir.

Çocuğunuza ilacı şeker diye vermeyin

Çocukların ilaç içmesini kolaylaştırmak için ilaçların şeker olarak gösterilmesi son derece yanlıştır. İlaç kutusunu gören çocuk şeker olduğunu düşünerek bu ilaçları yutabilir ya da arkadaşına, küçük kardeşine verebilir. Bu problemi önlemek için ise çocuğa ilaçların “ilaç” adı altında verilmesi gerekir.

İlaçlarınızı çocuğun önünde içmeyin

Anne ve babasını ilaç içerken gören çocuklar bunu taklit ederek ilaç içebilmektedir. Çocuklara gece karanlıkta ilaç verilmesi de doğru değildir. İlacın saati eğer çocuğun uyku saatine denk geliyorsa ilaç saatini birkaç saat öne çekmek büyük bir problem yaratmaz. Fakat çocuğu uyandırmamak için karanlıkta verilen ilaçlar karıştırılabilir ve yanlış ilaçlar içirilebilir.

Zamanı geçen ilaçları çöpe atmayın

Çöpte bulunan ilaçları yiyerek zehirlenen çok sayıda çocuk vakasına rastlanmaktadır. Çöplerden beslenen pek çok insan olduğu unutulmamalıdır. İlaçlar imha edilmek için tuvalete dökülebilir.

İlaçları kimyasal maddelerle aynı yerde bulundurmayın

Böcek ilacı ile öksürük şurubu aynı rafa konulduğunda karıştırılabilir. Bu tehlikeye çok dikkat edilmesi gerekir. Çocuklarda hayati tehlikeye neden olan bu tür zehirlenmeler sık görülmektedir.

Zehirlenmeyi anlamak için…

Ebeveynler çocukları ilaç içerken görebilir, ortada boş ilaç kutularını fark edebilir ya da çocuğun garip hareketlerinden anlayabilir. Çocukta beklenmedik uyku hali, kusmalar, garip kokular, dengesizlik, peltek konuşma gibi belirtiler zehirlenmenin belirtileri olabilir. Evde eksilen veya boşalan ilaç kutularının takibinin yapılması çok önemlidir. İlaçları çocuğun içip içmediğinden emin olmak için acilen bir hastaneye gidilmelidir.