Menenjit Nedir? Belirtileri Nelerdir? Menenjit Aşısı

Menenjit, beyni ve omuriliği çevreleyen meninks isimli zarın iltihaplanmasıdır. Menenjit hastalığı kendini ateş, baş ağrısı ve ense sertliği ile belli eder. Hastalık virüs, bakteri ya da parazit nedenli olabilir. Bazı menenjitler kendi kendilerine herhangi bir ilaca ihtiyaç duyulmaksızın iyileşebilir. Ancak bazı menenjitler hasta için hayati tehlike oluşturabilecek kadar tehlikelidir. Menenjite en çok bebeklerde, çocuklarda ve genç yetişkinlerde rastlanır. Menenjit belirtileri ortalama 3-4 gün içerisinde ortaya çıkar. 

Menenjit Kimlerde Görülür?

Menenjit her yaşta ve her grupta görülebilen ciddi bir sağlık sorunudur. Fakat buna rağmen menenjite bazı yaş gruplarında daha sık rastlanabilmektedir. Aşağıdaki kişiler menenjite diğerlerine karşı daha hassas durumdadır:

• 1 yaşın altında olan bebekler ve çocuklar
• Gençler ve genç yetişkinler (16-25 yaş aralığında bulunanlar)
• 60 yaşın üzerindeki yaşlı bireyler
• AIDS gibi hastalıkları olanlar
• Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlar
• Hamile kadınlar

Menenjit Nasıl Bulaşır?

Menenjite sebebiyet veren virüs ve bakteriler şu yollar ile bulaşabilir:

• Öksürme
• Hapşırma
• Öpüşme gibi yakın temaslar
• Ortak eşyaları kullanma (mutfak araç gereçleri, tabaklar ve çatal-kaşık kullanımı)

Menenjite neden olan virüsler ve bakteriler bu şekilde burundan, boğazdan ya da kulaktan girerek kişiye bulaşır. Ardından beyine ulaşırlar ve kişide enfeksiyona sebep olurlar.

Menenjit Nedenleri Nelerdir?

Menenjitin en başta gelen nedeni virüslerdir. Virüslerden sonra ise bakteriler ve parazitler en yaygın menenjit nedenleridir.

Pnömokoklar

Çocuklarda ve yetişkin bireylerde en sık rastlanan menenjit nedenidir. Bunlar, orta kulak enfeksiyonu, sinüzit ve zatürre gibi sağlık sorunlarına neden olurlar. Ancak bunlar aşı ile önlenebilir. Türkiye’de de bebeklikten itibaren bu aşı uygulaması geçerlidir.

Meningokoklar

Pnömokoklardan sonra en çok görülen menenjit sebebidir. Çocukları hasta ettiği kadar yetişkinleri de hasta eder. Meningokoklar, ilk önce üst solunum yolunu enfekte ederler. Ardından bu bakteriler dolaşıma geçerler ve beyne ulaşırlar. Özellikle öğrenci yurtları, askeri kışlalar ve yatılı okullarda salgın görülebilir. Ancak aşı ile korunma mümkündür. Bu menenjit türünde deri döküntüsü görülebilir.

Listeria

Bu bakterinin bulaşma yolu diğerlerinden farklıdır. Pastörize edilmemiş peynirlerden, sosisli sandviçlerden ve benzeri besinlerden bulaşırlar. Özellikle hamile kadınlar, yaşlılar, bebekler ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler risk altındadır. Hamilelere bulaştığı takdirde plasentayı aşarak bebekte hayati tehlikeye neden olabilecek enfeksiyona yol açarlar.

Bunların haricinde viral olan menenjitler hafif seyrederler. Bu viral etkenlere örnek olarak herpes simplex, kabakulak ve HIV virüsü verilebilir.

Menenjit Belirtileri Nelerdir?

Menenjitin erken belirtileri grip ile benzerdir. Menenjit hastalığının esas belirtileri birkaç saat ya da birkaç gün içerisinde kendini gösterir. Menenjitin en yaygın belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Şiddetli baş ağrısı
• Kusma
• Yüksek ateş (38 derece ve üstü)
• Ense sertliği
• Uyku hali
• Konsantrasyonda güçlük
• Havale geçirme
• Boyun tutulması 
• Parlak ışığa bakmakta güçlük
• Sersemlik hali
• Bilinç bulanıklığı
• Soğuk el ve ayaklar 
• Titreme
• Hızlı soluk alıp verme 
• Eklem ve kas ağrıları

Yenidoğan Bebeklerde Menenjit Belirtileri

Yenidoğan bebeklerde menenjit belirtileri şu şekildedir:

• Yüksek ateş (38 derece ve üstü)
• Devamlı ağlama
• Hareketlerde yavaşlama
• Uyku hali ve sersemlik
• Beslenme güçlükleri
• Bıngıldakta şişlik
• Bebeğin vücut kısmında veya boynunda sertlik

Menenjit Risk Faktörleri Nelerdir?

Menenjite neden olan birçok bakteriyel etken aşı ile önlenebilmektedir. Bu yüzden bebekken menenjit aşısı olmak önemlidir. Aşı olmayan bebekler kendileri de risk altında olduğu gibi toplum için de risk kaynağıdırlar. Menenjitin en sık görüldüğü yerler öğrenci yurtları, kreşler ve askeri kışlalar gibi toplu yaşanılan alanlardır. Hamileler listeriosis riski altındadırlar. Bağışıklık sistemini düşüren AIDS ve diyabet gibi hastalıkları olan kişiler ve yaşlılar da risk altındadır. Alkolik kişiler ve bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlar için de menenjit her zaman risklidir. 

Bunların haricinde, yenidoğan bebekler ve çocuklar da menenjite yakalanma riski altındadır. Menenjitin yayılmasına sebep olan etkenlerin başında hapşırma, öksürme, öpüşme ve kişisel eşyaları ortak kullanmak sayılabilir. Özellikle çatal-bıçak gibi mutfak eşyaları ve diş fırçası gibi kişisel eşyalar asla ortak kullanılmamalıdır. Çünkü menenjit bu yolla kolaylıkla bir kişiden diğer kişiye bulaşabilir. Ayrıca bir kere menenjit olan yeniden menenjite yakalanabilir. 

Menenjit Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Şiddetli baş ağrısı, kusma, yüksek ateş ve ense sertliği gibi menenjitin yaygın belirtilerine sahip kişiler hastaneye başvurduktan sonra omurilik sıvılarından örnek alınır. Beyin omurilik sıvısı bir iğne yardımı ile bel bölgesindeki omurlardan alınır. Alınan örnek sonucunda ilgili laboratuvar testleri yapılır ve tanı konur. Beyinde bir hasarın oluşup oluşmadığına bakmak için tomografi çekilebilir. Eğer menenjit bakteriyel ise antibiyotik tedavisi uygulanır. Ancak bazı viral menenjitler ilaç kullanmadan da kendi kendilerine geçebilirler.

Menenjit Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Menenjit hastalığının tedavisi için, eğer semptomlar ciddiyse, hastalıktan muzdarip bireyin hastaneye yatışı gerçekleşir ve antibiyotik tedavisine başlanır. Ancak antibiyotik seçimi yapılan testler sonucunda belirlenen bakterinin türüne bağlıdır. Antibiyotik tedavisi 7 ile 21 gün arasında sürmekle birlikte bu durum kişinin yaşına ve risk faktörlerine göre de farklılık gösterebilir. Kişi ateş, terleme ve kusma gibi menenjit belirtileri sonucunda sıvı kaybedeceğinden sıvı takviyesi yapılır. Bazı hastalarda beyindeki ödemi hafifletmek için kortizon tedavisi uygulanabilir.

Ancak bakteriyel menenjit çok ciddi bir sorun olduğundan kişi mutlaka ilgili tedavileri hastanede olmalıdır ve kişinin durumu yakından takip edilmelidir. Bakteriyel menenjit her ne kadar çok ciddi bir sağlık sorunu olsa da teşhis erkenden yapılır ve tedavi hemen uygulanmaya başlarsa iyileşme mümkündür. Fakat menenjit tedavisi gecikirse kişide işitme kaybı, geçmeyen nöbetler, zihinsel hasarlar ve felç görülebilir.

Menenjit Aşısı Nedir?

Menenjit oldukça riskli bir hastalıktır. Ancak menenjit aşıları sayesinde toplumda görülme sıklığı önemli oranda azalmıştır. Bu yüzden aşılanma oldukça önemlidir. Türkiye’de de üç menenjit aşısından iki tanesi uygulanmaktadır.

Zatürre aşısı bebekliğin 2., 4. Ve 6. Ayında uygulanır ve çocuk 1 yaşına bastıktan sonra tekrar edilir. Beşli karma aşı içinde yer alan Haemophilus influenza aşısı da yine 2,4 ve 6 aylıkken uygulanır ve 18. Ayda tekrar edilir. Bu iki aşıyı yaptırmak bebekleri menenjitten önemli ölçüde korur. Özellikle çocuklar için ciddi risk faktörü oluştan hemofilus influenza ve pnömokok denilen bakterilerden korunmak için aşı önemlidir. Bu aşılara Aile Sağlığı Merkezlerinden ulaşmak mümkündür.

Fakat Meningokok aşıları bunlardan ayrı olarak özel sağlık kuruluşlarında ve seyahat sağlığı merkezlerinde yapılır. Yine de kişi riskli grupta ise aile sağlık merkezlerinde de uygulama yapılabilir. Menenjite sebep olan mikroplardan bazıları çok kolayca yayılım gösterebilir. Bu yüzden yüksek nüfuslu ve insanların iç içe yaşadığı yerlerde salgınlar sıkça görülür. 

Özellikle yurtlar ve kışlalar salgınlar açısından elverişli yerlerdir. Bu yüzden bu gibi toplu alanlarda yaşayanların aşılanmış olması önemlidir. Afrika ve Hindistan gibi bölgelere seyahat yapacak kişilerin de yeniden menenjit aşısı olmasında fayda vardır. Menenjit aşısı güvenli olduğundan aşıyı olmakta tereddüt etmeye gerek yoktur. Aşının iştah kaybı, ateş, aşı olunan yerde kızarıklık ve halsizlik gibi yan etkileri kısa zaman içerisinde geçer. Menenjit aşısı diğer aşılarla birlikte yapılabilir.